Chắc hẳn các bạn sẽ rất bỡ ngỡ cho lần đầu đi thu âm của mình. Không biết mình có sử dụng đúng những thuật ngữ trong phòng thu không? Không biết kĩ thuật viên phòng thu có hiểu ý mình đang nói về vấn đề mình gặp phải không? Tại sao kĩ thuật viên lại có thái độ với những gì mình nói ra? Hay giọng mình hát như thế được chưa? Sao hát ở ngoài dễ mà vào phòng thu lại khó khăn đến vậy?
Thì chúng tôi sẽ tổng hợp thông tin lại từ các khó khăn của các bạn khi thu âm và chia sẻ với các bạn thông qua bài viết “Khó khăn khi thu âm”.
Khó khăn giao tiếp với kĩ thuật viên phòng thu
Bài viết đầu tiên trong series này chúng tôi sẽ chia sẻ 2 thuật ngữ thường dùng đó là: VOLUME và REVERB
1. VOLUME
Từ này rất phổ biến. Hầu như mọi người ai đã nghe qua âm thanh được phát trên loa hoặc đã nhìn thấy trên các thiết bị âm thanh gia dụng của mình ở nhà.
Nói một cách dễ hiểu Volume là độ lớn nhỏ của âm thanh phát ra trên một hay nhiều thiết bị dùng để phát âm thanh như: loa, headphone. Mọi người hay thường gọi nó là âm lượng.
Công dụng của từ này là để bạn kiểm soát phần âm thanh trong lúc thu của mình qua các thiết bị monitor để kiểm tra lại phần mình thu vào. Mọi người hay thường nhầm lẫn giữa volume (fader) với gain. Mình sẽ nói một cách dễ hiểu nhất về volume và gain như sau:
- Gain dùng để kĩ thuật viên kiểm soát độ lớn nhỏ, có bị overload (còn gọi là bị nát) hay không của âm thanh từ micro (thiết bị đầu vào) của các bạn vào phần mềm dùng để thu âm hoặc qua mixing console.
- Volume (Fader) dùng để kiểm soát độ lớn nhỏ của âm thanh đã được xử lý sau đó được đưa ra loa hay headphone các bạn dùng để kiểm tra âm thanh của mình (thiết bị đầu ra). Bạn nên kiểm soát tốt volume trong headphone của bạn thông qua sự hướng dẫn hoặc sự giúp đỡ của kĩ thuật viên. Vì nếu bạn kiểm soát được thì điều đó khiến bạn thoải mái thể hiện bài hát của mình hơn.
Ví dụ:
- Các bạn muốn âm lượng của giọng hát mình to hơn so với nhạc nền thì hãy nói:
- Volume vocal hơi nhỏ cho tôi to hơn một chút.
- Các bạn không nên nói:
- Gain vocal hơi nhỏ cho tôi to hơn một chút.
2. REVERB
Thực tế, các bạn rất dễ nhầm lẫn Reverb và Echo. Lý do là do các bạn tiếp xúc với từ Echo nhiều hơn từ lúc bé đã thấy người lớn hay nói cho thêm tí echo nữa trong lúc hát Karaoke. Mình sẽ chia sẻ với các bạn ý nghĩa cũng như cách sử dụng khi các bạn đi thu âm.
Reverb và Echo đều là hiệu ứng để tạo không gian cho bài nhạc (hay còn gọi là độ vang). Vậy hai từ này khác nhau như thế nào?
- Reverb là độ vang khi âm thanh được phản xạ lại từ vật cản tạo nên hàng nghìn lớp âm thanh xếp chồng lên nhau hòa làm một. Hãy tưởng tượng các bạn đang đứng trong hang động các bạn hét lớn thì âm thanh đó càng ngày càng nhỏ dần rồi biến mất. Tác dụng của nó là làm cho giọng bạn bớt bị khô hơn khi đang hát khiến bạn dễ chịu hơn.
- Echo là độ trễ của một âm thanh khi gặp vật cản quay lại thành một âm thanh giống với âm thanh gốc ban đầu.
Mời các bạn xem qua ví dụ dưới đây để phân biệt 2 hiệu ứng này. Trong đó đầu tiên là giọng khô của bạn, thứ hai là giọng sử dụng reverb và thứ ba là sử dụng echo.
Như các bạn thấy đó nếu chúng ta thêm Echo vào cảm giác hát rất là khó chịu, giống như ai đó đang nhại lại giọng hát của mình. Còn thêm reverb thì sao? Reverb giúp giọng chúng ta vang hơn nghe có vẻ chúng ta đang ở trong một không gian để hát hơn. Nhưng để nhiều reverb quá thì chúng ta cảm giác như đang đứng rất xa để nghe thấy được giọng mình hát.
Làm sao để tự tin hơn khi thu âm
Mọi sự thành công đều nằm ở khâu chuẩn bị. Khi các bạn chuẩn bị tốt thì tất nhiên kết quả sẽ tốt hơn so với khi các bạn chẳng chuẩn bị gì cả.
- SỰ CHUẨN BỊ
Về mặt bài hát:
Các bạn nên chọn cho chúng tôi một bài hát phù hợp với khả năng xử lý của bản thân. Khả năng xử lý chúng tôi muốn nói ở đây là cao độ và nhịp phách.
Về cao độ các bạn nên chuẩn bị cho chúng tôi một bài hát phù hợp với quãng giọng của chúng tôi không quá cao cũng không quá thấp. Bởi vì khi các bạn hát những note cao hơn hoặc xuống thấp hơn quãng giọng của chúng tôi thì các bạn sẽ không hát tròn note được. Lúc này sẽ xuất hiện trường hợp bị hụt hơi, mất chữ vì âm lượng quá nhỏ, âm sắc tệ và rất nhiều trường hợp xấu khác ảnh hưởng đến bài hát của bạn.
Về nhịp phách, các bạn nên chọn cho chúng tôi một bài hát mà chúng tôi có khả năng kiểm soát được tiết tấu của nó. Nếu bài hát quá nhanh so với khả năng xử lý của chúng tôi thì các bạn sẽ gặp trường hợp hụt hơi, nuốt chữ và cảm thấy rất khó khăn khi hát. Như vậy sẽ làm mất thời gian của các bạn khi vào phòng thu chỉ vỏn vẹn vài tiếng đồng hồ để có sản phẩm.
Ngoài ra, khả năng xử lý còn nằm ở việc đưa cảm xúc vào bài hát. Một bài hát hay, một bản nhạc lay động lòng người là một tác phẩm có linh hồn. Linh hồn ở đây là cảm xúc của tác giả khi viết nên bản nhạc đó, là cảm xúc của người ca sĩ khi thực hiện ca khúc đó. Các bạn có bao giờ thắc mắc tại sao ca sĩ có thể hát làm bạn khóc khi nghe một ca khúc nào đó chưa? Đó là do ca khúc đó đang cùng tâm trạng với bạn, đâu đó trong những lời hát đó có những kỉ niệm khó quên của bạn. Đó là khi bạn hòa chúng tôi vào ca khúc đó. Thì việc xử lý cảm xúc cho ca khúc của bạn cũng vậy. Bạn nên chọn cho chúng tôi ca khúc phù hợp với tâm trạng của chúng tôi để có thể truyền tải ca khúc đó tốt hơn. Hãy đặt chúng tôi vào hoàn cảnh của bài hát để cảm nhận được cảm xúc của ca khúc. Một mẹo nhỏ cho các bạn là nên tìm những chia sẻ kể về ca khúc đó của tác giả để nắm được cảm xúc, hoàn cảnh của bài hát để đặt cảm xúc vào bài hát tốt hơn.
Vì vậy, việc chuẩn bị bài hát cho chúng tôi một bài hát thật phù hợp là vô cùng quan trọng. Các bạn chọn được bài hát phù hợp với chúng tôi vừa tiết kiệm được thời gian và khiến bạn trở nên tự tin hơn khi thể hiện ca khúc.
Về nhạc nền
Các bạn nên chuẩn bị cho chúng tôi một bản nhạc nền tốt nhất có thể, không bị vỡ tiếng, không bị mất đoạn hay chất lượng quá thấp nhạc nghe rất nhão như trên radio và rất nhiều trường hợp nhạc kém chất lượng khác.
Bởi vì, khi thu âm xong các kỹ sư âm thanh sẽ mixing giọng của bản với bản nhạc nền đó. Bạn hãy tưởng tượng như đang xem một tấm hình một model rất đẹp, rất sang trọng nhưng quay ở một nơi bữa bộn, ngập rác thì tấm ảnh đó có đáng xem không? Thì khi thu âm cũng vậy. Nếu bản nhạc nên quá tồi thì sản phẩm của các bạn cũng sẽ như tấm hình vừa rồi. Chưa kể nó còn làm ảnh hưởng đến cảm xúc của các bạn khi thể hiện.
Nên việc cân nhắc lựa chọn cho chúng tôi một bản nhạc nền chất lượng là một việc hết sức cần thiết nếu bạn yêu cầu chất lượng bài nhạc chúng tôi ra tốt nhất.
Về mặt thiết bị luyện tập
Đương nhiên, các bạn phải luyện tập trước khi vào phòng thu thể hiện ca khúc của chúng tôi. Vậy cần chuẩn bị cho chúng tôi thiết bị gì để tập luyện. Một thiết bị để phát nhạc nền có thể là TV, loa máy tính hay loa bluetooth tất cả những gì có thể phát được bản nhạc nền của bạn. Một chiếc điện thoại để thu âm giọng hát của bạn.
Thế là xong phần chuẩn bị.
- SỰ LUYỆN TẬP
Các bạn nên luyện tập với cách thu giọng chúng tôi vào điện thoại sẽ giúp các bạn không bỡ ngỡ khi thu âm thật. Bởi vì đa số chúng ta đều thấy khác với lúc chúng ta nói chuyện hay hát bình thường.
Sau khi thu vào hãy nghe lại những nơi chúng tôi hát chênh phô, trật nhịp hay hụt hơi khi hát. Điều này giúp các bạn nhận ra những khuyết điểm cần cải thiện lúc hát. Vì những lỗi khi các bạn mắc phải khi tập luyện chắc chắn sẽ xảy ra trong lúc thu âm. Tập luyện và khắc phục trước sẽ tiết kiệm thời gian cho bạn khi thực hiện bản thu âm tại phòng thu.
Một mẹo nhỏ là các bạn chia nhỏ bài nhạc chúng tôi ra làm nhiều phần nhỏ để tập nhuần nhuyễn hơn từ lời bài hát cho đến cách lấy hơi rồi đến nhịp phách, cao độ thật chính xác. Nếu các bạn nhuần nhuyễn những phần vừa rồi đã khiến các bạn tự tin hơn đến 60%. Việc còn lại là cách chúng ta xử lý khi ta vào phòng thu.
- CÁCH XỬ LÝ TRONG PHÒNG THU
Việc đầu tiên, các bạn nên biết cách xử dụng từ ngữ dùng trong phòng thu để giao tiếp tốt hơn với kỹ thuật viên.
Giao tiếp tốt giúp chúng ta tự tin hơn. Việc còn lại là các bạn thả lỏng người thể hiện ca khúc như những gì chúng tôi tập ở nhà qua điện thoại. Dĩ nhiên, không có việc chỉ cần thu 1 lần là hay, chúng ta phải thu đi thu lại nhiều lần để có được sản phẩm ưng ý nhất. Việc chia nhỏ bài hát để tập xử lý là để giải thích cho việc trên. Nhưng nếu chuẩn bị tốt, cách xử lý tốt cộng thêm một ít hiểu biết về âm thanh, thanh nhạc cũng giúp bạn tự tin hơn khi đứng trước micro.
Việc thứ hai, các bạn nên chủ động nghe lại những bất thường ở headphone monitor của các bạn. Ví dụ như giọng bạn đột nhiên nhỏ xuống, bị rè, ít reverb, nhiều reverb hay nhạc nhỏ quá thì các bạn nên báo với kỹ thuật viên để điều chỉnh. Vì những chi tiết khiến bạn khó chịu sẽ hạn chế sự tập trung để bạn thể hiện ca khúc.
Tuy nhiên để có thể xử lý tốt được bài hát không phải chỉ cần những yếu tố trên là đủ. Bạn cần kiến thức nền tảng về thanh nhạc và các kỹ thuật thanh nhạc sẽ giúp bạn cải thiện sự tự tin tốt hơn.
Hy vọng bài viết này có thể giúp các bạn có được sự chuẩn bị tốt hơn khi đi thu âm. Chúc các bạn thành công.
Nhưng tự tin thôi chưa đủ, các bạn nên trang bị cho mình những hiểu biết cần thiết để xử lý trong lúc hát để có một sản phẩm hoàn thiện nhất mà không phải sử dụng quá nhiều sự can thiệp của máy móc.
Tư thế thu âm
Thường thì mọi người không để ý đến vị trí đứng của mình so với mic. Nhưng nó rất quan trọng để có một sản phẩm tốt. Mình sẽ giải thích đơn giản trong bài viết này.
1. LÝ DO
Đầu tiên các bạn cần phân biệt 2 loại micro thường dùng để hát. Đó là micro condenser và micro dynamic.
Mic Dynamic:
Là một bước đột phá trong lĩnh vực kỹ thuật micro, với khả năng hạn chế mức độ ồn của không gian và không cần năng lượng để hoạt động.
Sử dụng âm thanh với cường độ lớn mà không bị biến dạng âm thanh (distortion).
Bắt tần số cao không được chi tiết.
Loại micro này được sử dụng rộng rãi, hầu như ai cũng đã gặp nó qua ít nhất 1 lần trong đời bởi loại micro này thường xuất hiện ở các dàn karaoke, sân khấu ca nhạc, hội trường và cả trong phòng thu.
Nhưng rất ít được sử dụng để thu âm cho giọng hát.
Mic Condenser: Micro tụ điện về cơ bản là một cái tụ điện vận hành theo nguyên lý chuyển động của màng rung, với 2 tấm kim loại đặt song song, một tấm là màng chắn/màng trước (diaphragm/front plate) giữ chức năng nhận rung động sóng âm, tấm còn lại giữ chức năng chuyển tín hiệu từ trường sang tín hiệu điện. Chính vì sóng âm không phải di chuyển qua quá nhiều vật dẫn như micro điện động nên khả năng bắt được tần số cao của micro tụ điện cao hơn micro điện động. Nên âm thanh được thu vào sẽ nghe chi tiết hơn mic dynamic.
Nhưng micro condenser sẽ hoạt động tốt trong mỗi trường được xử lý âm học tốt. Bởi vì khả năng thu chi tiết cũng là hạn chế của chiếc micro này khi nó có thể thu cả những tiếng động môi trường vào bài hát. Cũng vì lý do đó mà các bạn cần nên biết khoảng cách giữa miệng và micro làm sao để thu được tốt nhất.
2. TƯ THẾ THU ÂM
Mình sẽ ưu tiên nói về tư thế thu âm khi thu bằng micro condenser vì nó phổ biến hơn. Tự thế đứng thu tùy theo thể loại nhạc các bạn thu:
– Những thể loại cần giọng hát lớn như Rock và Rap, thì chúng ta nên đứng cách xa micro tầm khoảng 15-20 cm. Mục đích là để lúc mình hát lớn thì âm thanh cũng không bị vỡ.
– Những thể loại nhẹ nhàng như Pop và Ballad, thì các bạn nên đứng gần hơn chút tầm khoảng 10-20 cm. Mục đích là để lúc hát micro sẽ lấy chi tiết hơn. Những đoạn hát nhỏ vẫn có thể nghe rõ được.
– Nếu các bạn không biết khoảng cách bao nhiêu là hợp lý thì hãy dùng tay đo cách micro 1 gang tay là ổn. Nên nhớ là micro không phải màng pop filter nhé.
Chúc các bạn thành công.